Ένα εταιρικό προφίλ της Veolia Β. Αμερικής που δημοσιεύθηκε τον Άυγουστο του 2013 από το την Food & Water Watch USA. Η Veolia Water North America είναι η μεγαλύτερη ιδιωτική επιχείρηση διαχείρισης υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης στις ΗΠΑ. Εξυπηρετεί περί τα 10,5 εκ πελάτες σε 32 πολιτείες (βλ. χάρτη) και είναι θυγατρική της Veolia Environnement, της μεγαλυτέρας παγκοσμίως επιχείρησης ύδρευσης (με πάνω από 101 εκ πελάτες) και αποχέτευσης (71 εκ πελάτες).
Ιστορικό
Η Veolia Environnement εδρεύει στο Παρίσι και ασχολείται με την διαχείριης συστημάτων ύδρευσης από το 1853. Αρχικά ονομαζόταν Compagnie Generale des Eaux και αργότερα Vivendi Environnement. Το 1995 μετά από εικοσαετή λειτουργία στις ΗΠΑ ενισχύθηκε εξαγοράζοντας την U.S. Filter. Η εξαγορά αυτή (κόστους αρκετών δις) ήταν η μεγαλύτερη που είχε γίνει από γαλλική επιχείρηση στις ΗΠΑ. Το 2003 η Vivendi Environnement (αντιμετωπίζοντας προβλήματα με την πρώην μητρική της Vivendi Universal) μετωνομάσθηκε σε Veolia Environnement και το επόμενο έτος μετωνόμασε την αμερικανική θυγατρική της σε Veolia Water North America. Μέχρι το 2006 η Vivendi είχε αποχωρήσει από το μετοχικό κεφάλαιο της Veolia.
Στρατηγική
Στις αρχές του αιώνα η επιχείρηση είχε σκοπό να επεκταθεί σε μεγάλες πόλεις (στις ΗΠΑ) μετά όμως από σειρά αποτυχιών σταμάτησε καθώς δεν ήταν σε θέση να παράσχει τις απαιτούμενες εγγυήσεις ποιότητας και επενδύσεων. Στα μέσα της περασμένης δεκαετίας στόχο της απετέλεσαν μικρώτερες πόλεις καθώς τούτο συνεπήγετο λιγώτερο αυστηρές συμβάσεις, περιορισμένους νομικούς και τεχνικούς ελέγχους από τις τοπικές αρχές και φυσικά πιο αδύναμους ανταγωνιστές. Μετά την πρόσφατη ύφεση η εταιρία περίμενε αύξηση των ιδιωτικοποιήσεων (εξ αιτίας των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι δημοτικές αρχές) υιοθέτησε δε προς τούτο περισσότερο επιθετικές προσεγγίσεις ιδίως εναντίον ομάδων και οργανισμών ασχολουμένων με θέματα δημοσίου συμφέροντος.
Το 2009 ο Laurent Auguste, Διευθύνων Σύμβουλος της Veolia Water America, δήλωνε στο Ενημερωτικό Δελτίο Public Works Financing πως: «Ζούμε σε μιαν περίοδο μεγάλων ευκαιριών».
Η αισιόδοξη αυτή δήλωση δεν επαληθεύθηκε. Το 2011 η Veolia, προσπαθώντας να επεκτείνει τις εργασίες της αλλ’ έχοντας αποτύχει μέχρι τότε να πείσει τους μεγάλους δήμους για ιδιωτικοποιήσεις, άλλαξε την τακτική της σε συμβουλευτική μέσω ενός προγράμματος που ονόμασε “Peer Performance Solutions”. Με αυτό η εταιρία προτείνει τρόπους περικοπής των εξόδων του δήμου ή αύξησης των εσόδων του. Η διαφορά του προγράμματος από τις συνήθεις υπηρεσίες εταιριών συμβούλων βρίσκεται στο ότι μέρος της αμοιβής της Veolia αποτελείται από ποσοστό επί των ποσών που χάρη σ’ αυτήν κερδίζουν οι δεχόμενοι τις υπηρεσίες της. Αν και το πρόγραμμα αυτό διαφημίσθηκε ως πρωτότυπο, στην πραγματικότητα κάτι παρόμοιο είχε εμφανίσει, μια δεκαετία νωρίτερα, η United Water, θυγατρική της επίσης γαλλικής και ασχολουμένης σε όμοιο αντικείμενο Suez Environnement.
Αν και ακόμη είναι πολύ νωρίς για την μέτρηση της απόδοσης του προγράμματος, έχει καταστεί προφανές πως η Veolia το χρησιμοποιεί για ν’ αποκτήσει πρόσβαση σε υπηρεσίες που παραδοσιακά παρέχονται από τις δημοτικές αρχές. Πάνω από δέκα χρόνια πριν ένας των διευθυντών της εταιρίας είχε δηλώσει στην Global Water Intelligence: «Αρχικά εγκαθιστάς μιαν ομάδα που ελέγχει την λειτουργία και την απόδοση μιας δημοτικής επιχείρησης, και αργότερα επεκτείνεις τις αρμοδιότητές της.»
Η γκρίζα δεκαετία της Veolia στις ΗΠΑ
Έσοδα από τις συμβάσεις περιόδου 2003-2012 με προσαρμοσμένο πληθωρισμό
Μπλε – Ενιαία έσοδα από ιδιωτικές και δημόσιες εταιρείες
Κόκκινο – Κυβερνητικοί πελάτες
Πράσινο – Έσοδα από κυβερνητικά συμβόλαια μόνο
Αξιολόγηση
Κατά την τελευταία δεκαετία η Veolia Water δεν πέτυχε αύξηση των αποτελεσμάτων της (βλ. πίνακα). Από το 2003 έως το 2012 έχασε το 9% των δημοτικών υπηρεσιών-πελατών της. Κάποιοι δήμοι στράφηκαν σε άλλες ιδιωτικές εταιρίες ενώ άλλοι επαναδημοτικοποίησαν τις υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης, πράγμα που οδήγησε σε μείωση του κόστους ή/και βελτίωση των υπηρεσιών (χάρτης). Μεταξύ αυτών είναι οι δήμοι Coxsackie (N.Y.), Overton (Texas), Tama (Iowa) και Petaluma (Calif). Πέραν αυτών το 2012 άλλοι έξι δήμοι επαναδημοτικοποίησαν τις υπηρεσίες που μέχρι τότε παρείχε η Veolia.
Ινδιανάπολη: Η Veolia χάνει τη βασίλισσά της
Η μεγαλύτερη απώλεια για την Veolia στις ΗΠΑ ήταν η καταγγελία της σύμβασης από τον Δήμο της Ινδιανάπολης: υπό κανονικές συνθήκες η σύμβαση θα ίσχυε για περισσότερο από μια δεκαετία ακόμη.
Το 2002 η εταιρία (τότε ονομαζόταν ακόμη USFilter) συνήψε μια σύμβαση (ΣΔΙΤ) εικοσαετούς διάρκειας και αξίας $ 1,5 δις που αφορούσε στην διαχείριση και στην λειτουργία των δικτύων ύδρευσης της Ινδιανάπολης. Η σύμβαση χρησιμοποιήθηκε για την διαφήμιση της θέσης και την προώθηση των συμφερόντων της Veolia τόσο στις ΗΠΑ όσο και αλλού. Το 2006 ο Tim Hewitt, πρώην πρόεδρος της Veolia Water Indianapolis, είπε στους Los Angeles Times: «Η επιχείρησή μας εδώ είναι σημαντική. Είτε διαπραγματεόμαστε στο Πεκίνο, είτε στις Ινδίες, είτε οπουδήποτε αλλού, παντού φέρνουμε ως παράδειγμα την Ινδιανάπολη». Ήδη όμως αμέσως μετά την υπογραφή της σύμβασης, η πόλη και οι καταναλωτές, οι εργαζόμενοι αλλά και η ίδια η εταιρία ανακάλυψαν πως κανείς δεν θα κέρδιζε από αυτήν.
Οι καταναλωτές: Ήδη στην διάρκεια του πρώτου έτους ισχύος της σύμβασης αρκετοί καταναλωτές βρήκαν λάθη στους λογαριασμούς: οι διαμαρτυρίες ανήλθαν σε αριθμό διπλάσιο απ’ όσο το έτος πριν την υπογραφή. Το 2005, επειδή η εταιρία δεν είχε ασχοληθεί με την διαφύλαξη της ποιότητας του νερού, υπήρξε Ενημερωτική Οδηγία για Μικροβιακή Ρύπανση που στέρησε την ύδρευση σε 1.000.000 καταναλωτές και οδήγησε σε προσωρινό κλείσιμο επιχειρήσεων και σχολών με πάνω από 40.000 σπουδαστές. Μια τριετία αργότερα ο αριθμός των παραπόνων ώθησε τις πολιτειακές υπηρεσίες στην διενέργεια ανεπισήμου ελέγχου για τον τρόπο καταχώρησης των ενδείξεων των μετρητών. Υπήρξαν αγωγές κατά της εταιρίας για αυθαίρετες, αθέμιτες και υπερβολικές χρεώσεις. Τέλος το 2011 ένας καταναλωτής ενήγαγε την εταιρία για αυθαίρετη διακοπή της παροχής. Οι υποθέσεις εκκρεμούν στην Επιτροπή Ελέγχου Δημοσίων παροχών, στην οποία παραπέμφθηκαν από τα τοπικά δικαστήρια.
Οι εργαζόμενοι: Όσοι δεν ανήκαν σε σωματεία απώλεσαν όσα είχαν προκαταβάλει για συντάξεις αλλά και υπέστησαν και περικοπές, που σε διάρκεια μιας εικοσιπενταετίας θα ξεπεράσουν τα $ 50 εκ. Μια διετία μετά την υπογραφή η εταιρία απέλυσε το 15% του μη ανήκοντος σε σωματεία προσωπικού της, παρά την σημαντική εργασιακή εμπειρία που διέθετε. Εν τω μεταξύ τα σωματεία ενήγαγαν την εταιρία για την άρνησή της να προσέλθει σε διαιτησία επί διαφόρων αιτημάτων και θα προχωρούσαν σε απεργία αν η εταιρία δεν υποχωρούσε στο θέμα της κατάργησης των συνταξιοδοτικών εισφορών και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Συνολικά από το 2001 μέχρι το 2008 το 19% των εργαζομένων έχασε τη δουλειά του.
Το 2010 κατετέθη επίσης αγωγή της Πολιτείας κατά της Veolia για θέματα ασφαλείας των εργαζομένων και παραβάσεις της υγειονομικής νομοθεσίας
Η πόλη: Ήδη το 2005 αρκετοί αξιωματούχοι του δήμου ζητούσαν έλεγχο της απόδοσης της εταιρίας. Μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου κατήγγειλε την εταιρία για τις μειώσεις προσωπικού, τους ανεπαρκείς ελέγχους ποιότητας και προβλήματα στην συντήρηση των δικτύων. Άλλοι δημοτικοί σύμβουλοι ανεζήτησαν τις οικονομικές αιτίες της ανεπαρκείας των ποιοτικών ελέγχων. Το ίδιο έτος το δικαστήριο κάλεσε τέσσερεις διευθυντές της Veolia να καταθέσουν επί καταγγελιών για παραποίηση των αποτελεσμάτων των ελέγχων. Η υπόθεση έκλεισε χωρίς να γίνουν μηνύσεις.
Η εταιρία: Υπήρξαν επίσης οικονομικά προβλήματα στην ίδια την εταιρία. Προφανώς η προσφορά της υπήρξε υπερβολική σε σχέση προς τα αναμενόμενα αποτελέσματα κι έτσι, κατά το πρώτο έτος λειτουργίας, ζημίωσε περίπου $ 8 εκ. Ο Tim Hewitt, τότε 92005) πρόεδρος της Veolia Water Indianapolis δήλωσε στην Indianapolis Star ότι η εταιρία έχασε πολύ περισσότερα απ’ όσα μπορούσε να υπολογίσει. Θεώρησε επίσης πως η κακή φήμη της εταιρίας οφειλόταν στην πολεμική που της ησκείτο από όσους αντιτίθενταν στις ιδιωτικοποιήσεις, και όχι στην κακή της απόδοση. Υπεστήριξε πως στο τέλος η εταιρία θα επικρατούσε, δεν ήξερε όμως πως θα μπορούσε ν’ αντιστραφεί η ζημιά που της προξενούσαν οι αντίπαλοι των Συνεργασιών Δημοσίου με τον Ιδιωτικό Τομέα.
Τελικά μετά από κάποιες ζημιογόνες χρήσεις, που οδήγησαν στην απώλεια αρκετών εκ. δολλαρίων, η εταιρία κατάφερε, απειλώντας με αγωγές, ν’ αποσπάσει σειρά παραχωρήσεων από τον Δήμο. Το 2007 υπεγράφη μια τροποποίηση της αρχικής συμφωνίας δια της οποίας αρκετές υποχρεώσεις της εταιρίας ανελήφθησαν από τον Δήμο ενώ προσετέθη και $ 1,9 εκ. στην ετήσια αποζημίωσή της. Το συνολικό κόστος για τον Δήμο θα ξεπερνούσε τα $144 εκ. Ευτυχώς κάποιοι πολιτειακοί παράγοντες αρνήθηκαν να επικυρώσουν όρους της συμφωνίας κι επί πλέον απαγόρευσαν στον Δήμο να καλύψει το κόστος του με αύξηση των τιμολογίων ύδρευσης και αποχέτευσης.
Το 2010 όταν οι ανάγκες συντήρησης του δικτύου απαιτούσαν υπέρογκα ποσά ο Δήμος αποφάσισε να πωλήσει το δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης στον μη κερδοσκοπικό όμιλο πολιτών Citizens Energy Group. (Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως το 2003 ομάδες πολιτών είχαν προσπαθήσει να εμποδίσουν την συνεργασία του Δήμου με την Veolia ζητώντας ν’ αναλάβουν αυτοί την διαχείριση). Πριν την πώληση ο Δήμος κατέβαλε στην Veolia $ 29 εκ. Ως αποζημίωση για την πρόωρη λύση της σύμβασης. Ο όμιλος πολιτών πιστεύει πως μπορούν να υπάρξουν μειώσεις στα κόστη αλλά προϋπόθεση τούτου είναι να μην δεσμεύεται από τους όρους της συμφωνίας. Ακολούθησε μια μεταβατική περίοδος και η εταιρία απεχώρησε τελικά από την πόλη το καλοκαίρι του 2011.
Rockland, Μασσαχουσέτη: Εξαπάτηση και κακοπιστία από πρόθεση
Το 2004 η Δημοτική Αρχή του Rockland κατήγγειλε μιαν σύμβαση με την Veolia (τότε ονομαζόταν ακόμη USFilter) που είχε αντικείμενο τις εγκαταστάσεις αποχέτευσης. Η συμφωνία απεκαλύφθη πως είχε παράνομα διατυπωθεί ώστε ν’ αποβαίνει σε όφελος της εταιρίας. Το ίδιο έτος ένας πρώην διευθυντής της εταιρίας και ένας πρώην αξιωματούχος του Δήμου δήλωσαν ένοχοι σε κατηγορία κλοπής $ 166.000 για αρκετά των οποίων είχαν υποβάλει πλαστά τιμολόγια ενώ τα υπόλοιπα απέκτησαν με την παρακράτηση επιταγών. Το 2007 το τοπικό Περιφερειακό Δικαστήριο απεφάνθη πως η θυγατρική της Veolia έδρασε κακόπιστα και απατηλά προκειμένου να επικρατήσει στον διαγωνισμό. Επέβαλε στην εταιρία πρόστιμο $230,000 και διπλασίασε τις αποζημιώσεις εξ αιτίας της υπαίτιας παράνομης συμπεριφοράς της.
Gladewater, Τέξας: Μια μονομερής σύμβαση
Το 1996 το Gladewater, ένας μικρός δήμος κοντά στο Longview, στο Τέξας, ιδιωτικοποίησε το δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσής του δίνοντάς το στην δικαιοπάροχο της Veolia. Το 2012, μετά την πολυετή συνεχή αδιαφορία της εταιρίας η δημοτική αρχή απεφάσισε πως δεν μπορούσε να την ανεχθεί άλλο.
Εν τω μεταξύ είχαν υπάρξει δεκαέξι ποινές για παραβάσεις της ομοσπονδιακής νομοθεσίας για την ποιότητα του νερού ενώ οι πολίτες το περιέγραφαν ως δύσοσμο και χρώματος καφέ. Η εταιρία δεν είχε επίσης εκτελέσει συμβατικές της υποχρεώσεις ενώ το προσωπικό της χειρισμού των συστημάτων ύδρευσης δεν διέθετε τις απαιτούμενες πιστοποιήσεις. Η δημοτική αρχή επίσης υποψιαζόταν πως η εταιρία για λόγους οικονομίας χρησιμοποιούσε το προσωπικό της και σε άλλες δραστηριότητές της (ενώ η υποχρέωσή της ήταν αν το διαθέτει αποκλειστικά στην πόλη) θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την ζωή των κατοίκων σε περιπτώσεις ανάγκης.
Τον Ιούλιο 2012 ο κοινοτάρχης Sean Pate δήλωσε πως το Gladewater πρέπει να λαμβάνει τις υπηρεσίες για τις οποίες πληρώνει ενώ η Veolia οφείλει αν προστατεύει την υγεία των κατοίκων. Τίποτε από αυτά δεν συνέβαινε κι έτσι τον Οκτώβριο 2012 το κοινοτικό συμβούλιο ομόφωνα απεφάσισε να καταγγείλει την σύμβαση.
Άλλες περιπτώσεις
Πουέρτο Ρίκο:
Το 2002, Πουέρτο Ρίκο αποφάσισε ενάντια στην ανανέωση ετήσιας σύμβασης αξίας 145.000.000 δολαρίων με θυγατρική της Veolia (τότε Vivendi), η οποία λειτούργησε τα συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης, από το 1995.72 Μια κυβερνητική επιτροπή διαπίστωσε ότι η εταιρεία είχε κάνει 695 εκατομμύρια $ σε λειτουργικές ζημίες και 6,2 εκ. $ σε πρόστιμα , καθώς και πάνω από 3.000 επιχειρησιακές, διοικητικές ατασθαλίες και παραλείψεις συντήρησης73
Angleton, Τέξας:
Το 2004, η πόλη του Angleton κατήγγειλε τη σύμβασή της με τη Veolia, κατηγορώντας την εταιρεία για παραβίαση της σύμβασης της παραλείποντας να διατηρήσει επαρκή επίπεδα στελέχωσης, παρέχοντας ανεπαρκή εξυπηρέτηση και για την υπερχρέωση που έκανε στην πόλη για εργασίες συντήρησης και επισκευής.74
Πεταλούμα, Καλιφόρνια:
Το 2007, έπειτα από σχεδόν 30 χρόνια της ιδιωτικοποίησης, το δημοτικό συμβούλιο ψήφισε ομόφωνα να μην ανανεώσει τη σύμβαση της Veolia και αντ ‘αυτού έθεσε το σύστημα επεξεργασίας λυμάτων υπό δημόσια λειτουργία, με αναμενόμενη μείωση του κόστους κατά 10% και εξοικονόμηση περίπου 1.6 εκ.$ κατά τα τρία πρώτα έτη. 75
Burley, Αϊντάχο:
Το 2009, μετά την ακύρωση της σύμβασης λυμάτων της πόλης με τη Veolia, η πόλη ξόδεψε πολλές χιλιάδες σε επισκευές στο εργοστάσιο επεξεργασίας, κατηγορώντας την εταιρεία για παραμέληση και κακή συντήρηση.
Schenectady, Ν.Υ.:
Το 2011, η πόλη του Schenectady πήρε πίσω την εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων της πόλης από την Veolia σώζωντας 30 χιλ $ το μήνα κατά το πρώτο τρίμηνο της δημόσιας λειτουργίας.
Η Veolia στις ΗΠΑ
Μπλε – επαναδημοτικοποιήσεις
Πράσινο – Άλλος ιδιώτης
Κόκκινο – Παραμένοντα συμβόλαια
